Voetklachten door chemotherapie

Voetklachten als gevolg van chemotherapie

Regelmatig kloppen mensen bij de podoloog of podotherapeut aan met voetklachten als gevolg van chemotherapie. Chemotherapie wordt (voornamelijk) gegeven aan mensen die zijn getroffen door kanker en is erop gericht de groei en verspreiding van kankercellen tegen te gaan door deze cellen te beschadigen, te doden of de celdeling te verstoren.

Het nadeel hiervan is, dat ook de gezonde cellen worden aangetast. Dit kan vervelende bijwerkingen met zich mee brengen, waarvan de bekendste zijn:

• Misselijkheid
• Haaruitval
• Darmklachten
• Verminderde eetlust
• Vermoeidheid
• Verminderd afweersysteem

Maar de celdeling van de huid kan door sommige soorten cytostatica ook veranderen en dat kan klachten aan handen en voeten tot gevolg hebben. Deze klachten kunnen zo hevig zijn, dat de chemotherapie dient te worden bijgesteld of zelfs (tijdelijk) stop gezet moet worden. De handen en voeten moeten dan eerst zo veel mogelijk herstellen voordat de therapie kan worden hervat.

Welke voetklachten kan chemotherapie geven?

Hand-voetsyndroom

Klachten die kunnen ontstaan zijn bijvoorbeeld het hand-voetsyndroom (ook wel palmoplantar erythrodysesthesia syndrome of acraal erytheem genoemd), dat zich kenmerkt door:

• Een tintelend gevoel in handen en voeten
• Roodheid
• Oedeem
• Pijn
• Jeuk
• Blaarvorming

De oorzaak is niet geheel bekend, maar men vermoed dat het hand-voetsyndroom ontstaat doordat er kleine hoeveelheden chemotherapie uit de capillairen (kleine bloedvaatjes) lekken en het omliggende weefsel beschadigen. De chemotherapie stapelt zich ook op in de vele zweetklieren in de handpalmen en op de voetzolen. Via de zweetklieren komt de chemotherapie in de bovenste huidlagen en zorgt daar voor ontstekingsreacties. Het hand-voetsyndroom kan zeer pijnlijk zijn en het dagelijkse leven negatief beïnvloeden. Als de chemotherapie gestaakt wordt verdwijnen de klachten meestal binnen 2 tot 4 weken.

Andere bijwerkingen van chemotherapie kunnen zijn:

• Droge huid, met of zonder schilfering en vervelling
• Pijnlijke nagels
• Loslatende nagels
• Overmatige eeltvorming
• Kloven

Neuropathie (zenuwpijn) in handen en voeten

Als gevolg van chemotherapie kan ook neuropathie (zenuwpijn) in de voeten ontstaan. Dit komt doordat de chemotherapie de gevoelszenuwen beschadigen, of omdat zenuwen in de knel komen doordat er een tumor op drukt.

Het begint vaak met tintelinde of dove voeten en pijnscheuten (met name in handen en voeten). Het wordt vaak omschreven als het gevoel op watten te lopen, speldenprikken of alsof er mieren over de huid kruipen. Later raakt de fijne motoriek verstoord, er ontstaat krachtsverlies in handen en voeten en men is sneller uit balans. Uiteindelijk kan ook het lopen moeilijker worden. Soms ontstaat ook doofheid door neuropathie (dove voeten). Neuropathie kan (ernstige) pijnklachten en bewegingsbeperkingen tot gevolg hebben. De klachten kunnen tijdelijk maar soms ook blijvend zijn.

Er is geen pasklare oplossing voor neuropathie en het enige dat men kan doen is proberen te symptomen te bestrijden. Elke neuropathie is anders en patiënten moeten zelf uitvinden wat zij als prettig ervaren. Zij kunnen een aantal dingen proberen:

• Koude kompressen aanbrengen, of het aangedane deel een korte tijd onder stromend koel water houden. Dit dempt de prikkelgeleiding en geeft daarom vaak vermindering van klachten zoals jeuk en pijnsensaties.
• Soms is warmte prettig. Hiervoor kunnen warme kompressen gebruikt worden of een kersenpittenzak. Denk er wel aan dat de warmte door de neuropathie mogelijk niet goed waargenomen wordt, waardoor er schade aan de huid kan ontstaan. Er moet altijd goed gecontroleerd worden of de kompres of de pittenzak niet te warm is!
• Soms is het prettig als de patiënt beweegt of schud met dat deel van het lichaam waarvan hij/zij op dat moment veel last heeft.
• Zacht masseren (zonder kracht en altijd richting het hart) of rustig wrijven kan prettig zijn. Enkele minuten is vaak voldoende om de hersenen eventjes een andere prikkel te geven. Pas op voor huidbeschadigingen door krassen met de nagels.
• Een zachte (steun)zool kan verlichting geven aan de voeten wanneer deze gevoelig zijn tijdens het lopen.
• De behandelend arts kan het natuurlijke pijnstillende en zenuwbeschermende supplement palmitoylethanolamide (PEA) en op deze stof gebaseerde crèmes voorschrijven.

Behandelingen van voetklachten door chemotherapie

Voorbeelden van wat kan de uw podoloog of podotherapeut kan doen bij voetklachten door chemotherapie zijn:

• Informatie verstrekken over het ontstaan van de voetklachten
• Helpen om de klachten in kaart te brengen
• Adviezen geven ter vermindering van de klachten
• Een goed sokken en schoenadvies geven
• Zachte steunzolen verstrekken
• Therapiesokken en/of handschoenen adviseren en verstrekken

Adviezen voor voetklachten door chemotherapie

Adviezen die de podoloog kan geven bij voetklachten door chemotherapie zijn:

• Vermijd blootstelling aan heel koud of heet water. Douche kort en met lauw water.
• Gebruik een milde, vochtinbrengende, ongeparfumeerde douchegel of doucheolie.
• Gebruik huishoudhandschoenen bij het afwassen en huishoudelijk werk.
• Vermijd stevig wrijven, bijvoorbeeld bij het aanbrengen van lotion of bij massage.
• Voorkom huidbeschadigingen aan handen en voeten.
• Gebruik een zalf die de huid vet houdt zodat het schilferen minder wordt
• Vermijd druk op de handen, zoals bij werken in de tuin of door huishoudelijk gereedschap
• Vermijd druk op de voeten, zoals bij joggen, aerobics, wandelen, springen, strakke schoenen, hoge hakken.
• Bijt geen nagels
• Gebruik geen kunstnagels
• Ga bij huid-en nagelklachten naar een oncologisch voetzorgverlener (OVV), die zijn speciaal opgeleid om de klachten als gevolg van chemotherapie te behandelen.
• Zorg voor goed passende sokken en schoenen
• Draag zachte, schok dempende steunzolen, dit wordt door veel kankerpatiënten als zeer prettig ervaren. Doordat de zool geheel aansluit op de voet wordt het oppervlakte contact vergroot en vind men ook meer stabiliteit bij het lopen.
• Maak gebruik van therapiesokken. Deze therapiesokken en handschoenen zijn voorzien van een gel laag met minerale olie. De minerale olie heeft een gunstig effect op de huid, zorgt voor rehydratatie en maakt de huid weerbaarder en elastischer. Het helpt bij het herstel van wondjes, kloven en blaren. Druk en wrijving word opgevangen door de gel laag, die als een tweede huid vastplakt aan de huid.

Vind een Podozorg praktijk

Heeft u last van voetklachten als gevolg van chemotherapie? Onze podologen en podotherapeuten staan voor u klaar! Met meer dan negentig Podozorg praktijken zit er altijd een praktijk bij u in de buurt! Klik op de onderstaande knop en vind een Podozorg praktijk in uw omgeving.

Vind een praktijk